Andrzejki - skąd się wziął zwyczaj i na czym dokładnie polega?
Andrzejki to wieczór wróżb, nazywany często także ostatkami. Przypada na koniec listopada, a dokładnie na noc z 29 na 30 listopada. Dzień ten jest zarazem początkiem starego i końcem nowego roku liturgicznego. Wiąże się on przede wszystkim z zabawami oraz przepowiadaniem przyszłości. Andrzejki to ostatnia okazja
do zorganizowania zabaw przed rozpoczynającym się adwentem.
Skąd wziął się zwyczaj obchodzenia andrzejek?
Andrzejki znane były niegdyś jako jędrzejki. Pojawiły się prawdopodobnie około XII wieku, a do Polski przywędrowały dopiero w wieku XVI. Według niektórych podań andrzejki, podobnie jak imię Andrzej, pochodzą
z Grecji, według innych z Niemiec, gdzie Andrzej to najważniejszy ze świętych.
Dawniej wieczór andrzejkowy był traktowany bardzo poważnie. To właśnie wtedy panny chętnie wróżyły sobie, kiedy wyjdą za mąż, a pieczę nad nimi sprawował św. Andrzej – patron pobożnych panien na wydaniu.
To właśnie do niego panny wznosiły swoje modły, prosząc o dobrego i bogatego męża.
Mało kto dziś wie, że odpowiednikiem św. Andrzeja dla mężczyzn jest św. Katarzyna. To w jej święto przypadające na 24 listopada wróżyć powinni kawalerowie.
Jak wróżono kiedyś?
Dawniej wieczór andrzejkowy to czas, którego nie mogła doczekać się każda panna. Wszystkie dziewczęta gromadziły się tego dnia w izbie i właśnie wtedy nastawał czas na miłosne, andrzejkowe wróżby. Wierzyły,
że to właśnie tego wieczoru poznają swoją przyszłość i dowiedzą się, kiedy wyjdą za mąż.
Oto kilka staropolskich zwyczajów andrzejkowych:
-
jeżeli dziewczyna w wigilię św. Andrzeja nic nie jadła, we śnie miał się jej ukazać przyszły mąż;
-
jeśli ucięta w andrzejki gałązka wiśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, wtedy panna mogła liczyć
na szybkie zamążpójście;
-
strona, z której w andrzejki szczekał pies, miała być tą, z której przyjdzie narzeczony;
-
popularne było również wiązanie gąsiorowi oczu i wpuszczanie go do kręgu dziewcząt - którą dziewczynę gąsior uszczypnął jako pierwszą, ta najszybciej miała wyjść za mąż.
Jak możemy spędzać andrzejki dziś?
Jak wiadomo, czasy są wyjątkowe, dlatego organizując taki wieczór, należy pamiętać o zachowaniu bezpieczeństwa i wszelkich obostrzeniach.
Organizując andrzejki w domu, możemy zaprosić do wspólnej zabawy naszych domowników, z którymi obecnie spędzamy większość czasu. Dzięki takiej zabawie możemy uatrakcyjnić sobie z pozoru zwykły, jesienny wieczór.
Oto pomysły na andrzejkowe wróżby:
-
Lanie wosku - to jedna z najpopularniejszych wróżb andrzejkowych. Potrzebne do niej nam będą świece oraz klucz (jeżeli nie chcemy zabrudzić używanego klucza, możemy zrobić zastępczy na przykład z folii aluminiowej). Z zapalonej świeczki lejemy wosk przez dziurkę od klucza, prosto do naczynia z zimną wodą. Następnie przy zgaszonym świetle, bierzemy wystudzony kawałek wosku i oświetlamy go latarką, aby rzucił cień na ścianę. Formę możemy dowolnie przekręcać. Teraz wszystko zależy już od naszej wyobraźni – kształt, jaki dostrzeżemy, można interpretować dowolnie lub skorzystać z symboliki zamieszczonej w Internecie. Woskowe symbole odczytywać należy jako sytuacje, które spotkają nas
w nowym roku, np.:
anioł – zwiastun dobrej wiadomości;
but – w nadchodzącym roku nie będziesz stać w miejscu - przeciwnie, doświadczysz wielu zmian i podróży.
Uwaga! Tę wróżbę należy przeprowadzać pod opieką dorosłych, z uwagi na kontakt z ogniem i gorącym woskiem.
-
Wróżba z butami - ustawia się je jeden za drugim w kierunku drzwi, a czyj but pierwszy przejdzie przez próg, ta osoba w następnym roku może spodziewać się ślubu.
-
Przekłuwanie szpilką serduszka, na którym na odwrotnej stronie wypisane są imiona - „trafione” imię będzie imieniem przyszłego małżonka;
-
Obieranie jabłek - skórkę z obranego jabłka rzucamy za siebie, z jej zakrętów próbujemy odgadnąć pierwszą literę imienia przyszłego męża lub żony.
-
Kartki z zawodami - na kartkach wpisujemy nazwy różnych zawodów, następnie wrzucamy je
do naczynia i urządzamy losowanie. Każdy z uczestników wybiera jedną kartkę i odczytuje swoją pracę przyszłości.
-
Rzucanie monetą - każdy z uczestników musi pomyśleć życzenie, a następnie wybrać monetę
o dowolnym nominale i z wyznaczonego miejsca spróbować trafić do naczynia z wodą. Temu, komu się uda, spełni się marzenie.
-
Szpilki – do tej wróżby andrzejkowej potrzebne jest 7 lub 13 szpilek. Trzeba włożyć je do kubeczka, potrząsnąć i wysypać na stół przykryty koniecznie czerwonym obrusem. Następnie należy odczytać, jakie litery zostały utworzone przez rozsypane szpilki:
A – przed tobą podróż lub przeprowadzka
E – pomyślność w szkole
H – szczęście w miłości
K – sukcesy w nauce i towarzystwie
L – uważaj na złodziejaszków kieszonkowych
M – wyjątkowo korzystna propozycja
N – dobra passa w najbliższej przyszłości
T – pomoc oddanych przyjaciół
W – uważaj na oszustów wokół ciebie
V – ktoś będzie chciał cię wykorzystać
X – szczęście sprzyja ci we wszystkim.
Miłej zabawy!
Opiekun Samorządu Uczniowskiego